حوزه علمیه فاطمه الزهرا (س) کامیاران

خوردن محصولاتی که از ریشه تا ساقه یک گیاه به دست می‌آید، یک روش عالی برای کاهش ضایعات است. با این همه، قسمت‌های خوردنی و خوشمزه برخی از گیاهان همچون برگ‌های چغندر قرمز نادیده گرفته می‌شوند زیرا افراد هرگز به فکر خوردن آن نمی‌افتند. اما قبل از اینکه بخواهید ریشه، ساقه و دانه‌های گیاهان را در آشپزخانه خود نگهداری کنید، باید در مورد آن‌ها اطلاعات مناسبی کسب کنید. برخی از قسمت‌های گیاهان خوردنی نیستند و باید از مصرف آن اجتناب کنید. در این مقاله قصد داریم ۷ گیاهی را معرفی کنیم که مصرف ریشه تا ساقه آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

ساقه و جوانه سیب زمینی:

سیب زمینی متعلق به خانواده بادنجانیان است که همه آن‌ها حاوی ترکیبات سمی به نام سولانین هستند. در حقیقت، پادشاه معروف اسکاتلند به نام مکبوث ازشابیزک یا همان بلادونا( متعلق به همین خانواده) برای کشتن دشمنان دانمارکی استفاده کرده است. در سیب زمینی، سولانین عمدتا در ساقه و جوانه‌های آن یافت می‌شود. بنابراین باید قبل از پختن آن، این قسمت‌ها را برش دهید. سولانین، بیشتر در سیب زمینی‌های سبز دیده می‌شود.

برگ‌های گوجه فرنگی:

گوجه فرنگی متعلق به شاخه دیگری از خانواده بادنجانیان است. گوجه فرنگی در اروپا به مدت بیش از ۲۰۰ سال مورد استفاده قرار نمی‌گرفت. برگ‌های آن حاوی مقادیر اندکی از سولانین و توماتین است که اگر زیاد مصرف گردد می‌تواند باعث شکم درد شود.

دانه‌های سیب:

همانطور که ممکن است شنیده باشید، دانه‌های سیب حاوی سیانور سمی است. به طور خاص، این دانه‌ها حاوی آمیگدالین هستند. آمیگدالین ماده‌ای است که به هنگام برخورد با آنزیم‌های گوارشی در روده، سیانور سمی آزاد می‌کند. قسمت خارجی و سخت دانه‌های سیب، معمولا از بروز این عمل جلوگیری می‌کند مگر اینکه به هنگام خوردن آن را بجوید. با جویدن ۲۰۰ عدد دانه‌ی سیب، سیانور به دوز کشنده خود می‌رسد. بهتر است این دانه‌ها را دور بیندازید زیرا طعم خوبی ندارد و مصرف آن ممکن است خطرناک باشد.

میوه مارچوبه:

اگر تا به حال مارچوبه را پرورش داده باشید، حتما می‌دانید که گیاه ماده آن نوعی میوه قرمز رنگ توتی شکل تولید می‌کند. نباید این میوه‌ها را لمس کنید. این میوه‌ها باعث کشته شدن انسان نمی‌شود اما می‌تواند باعث ایجاد بیماری شدید شود زیرا در آن ساپوژنین وجود دارد. ساپوژنین نوعی از ترکیبات است که سمیت خفیفی دارد.اگر این میوه‌ها را بخورید ممکن است استفراغ و اسهال داشته باشید.

برگ‌های روبارب(از سرده ریواس):

ساقه‌های این گیاه می‌تواند به همراه توت فرنگی شیرین یک پای تابستانی خوشمزه باشد اما برگ‌های آن خوردنی نیست. برگ‌های روبارب حاوی اگزالیک اسید و گلیکوزیدهای آنتراکینون است که به هنگام قورت دادن برای انسان سمی هستند. نشانه‌های مسمومیت از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به مقدار مصرف بستگی دارد اما برخی از نشانه‌ها شامل استفراغ ، درد شکمی و تشنج است.

برگ و گل بادمجان:

بادمجان عضو دیگری از خانواده بادنجانیان است. برخی از اوقات افراد فکر می‌کنند که مصرف بادمجان خام می‌تواند سمی باشد ولی چنین نیست. با اینحال، برگ‌ و گل‌های آن به احتمال زیاد باعث بیماری شما خواهد شد زیرا سولانین سمی بیشتری در این قسمت‌ها یافت می‌شود.

درخت آقطی:

تقریبا همه قسمت‌های درخت آقطی برای انسان و حیوانات سمی است. ریشه، برگ، شاخه‌ها و پوست آن سمیت بیشتری دارد. تمامی قسمت‌های آن حاوی ترکیباتی است که می‌تواند اسید هیدروسیانیک تولید کند که سیانور سمی آزاد می‌کند. شما باید از مصرف این درخت خودداری کنید. مصرف انواع مختلف توت‌های نپخته نیز می‌تواند باعث ایجاد تهوع و استفراغ شود. بنابراین باید مراقب باشید و به جای تجربه کردن از دستورهای پخت صحیح استفاده کنید تا دچار مشکل نشوید.

هر چند این عمل به خودی خود اشکالی ندارد، اما چنانچه مانع رسیدن آب به مژه‌ها -هر چند به نحو جزئی- شود، و برداشتن آن در هنگام وضو یا غسل ممکن نبوده و یا همراه با حرج و مشقت باشد، جایز نیست. در هر حال، کسی که چنین عملی انجام داده است، چنانچه نتواند در وقت وضو یا غسل آن مانع را بر طرف کند و یا بر طرف کردن آن مشقت داشته باشد، باید به وظیفه غسل و وضوى جبیره‌اى عمل کند؛ یعنى با دست مرطوب، مانع را مسح نماید.

البته، برخی از فقها در این باره می‌گویند، اگر چسب، قسمت انتهای مژه را نگیرد و روی پوست نریزد مانع وضو و غسل نیست که شاید فرض نادری باشد.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
اگر درآوردنش هنگام وضو و غسل برای او ممکن بوده و حرج و مشقت نداشته باشد، وضو و غسل با وجود چنین مانعى باطل است و اگر درآوردنش ممکن نباشد و یا همراه با حرج و مشقت باشد، ایجاد چنین مانعى که موجب تبدّل وظیفه وضو و غسل به وضو و غسل جبیره‌اى مى‌شود، چنانچه در غیر وقت نماز باشد، مانع ندارد ولى در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد سپس مبادرت به ایجاد مانع نماید، و چنانچه نتواند در وقت وضو یا غسل آن مانع را برطرف کند و یا بر طرف کردن مانع حرج و مشقت داشته باشد، باید به وظیفه غسل و وضوى جبیره‌اى عمل کند؛ یعنى با دست مرطوب مانع را مسح نماید.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

در صورتی که مانع رسیدن آب به بدن نباشد اشکالی ندارد و اگر مانع باشد تنها در صورت ضرورت جایز است، و در این صورت حکم جبیره دارد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

اگر مانع رسیدن آب به مژه‌ها هر چند به نحو جزئی شود جایز نیست.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

چنانچه مانع وصول آب به پوست و مواضع غسل یا وضو باشد اشکال دارد و برای غسل یا وضو باید ازاله شود.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

چنانچه توسط نامحرم بوده و یا مانع از رسیدن آب در وضو و غسل به بدن باشد حرام است ولی در صورت ارتکاب، باید علاوه بر وضو و غسل جبیره‌ای احتیاطاً تیمم بدل از غسل یا وضو نیز بنماید.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

اگر چسب قسمت انتهای مژه را نگیرد و روی پوست نریزد مانع وضو و غسل نیست که البته فرض نادر یا غیر واقعی است. در غیر این صورت باید برای وضو و غسل مانع را برطرف کند و اگر امکان برطرف کردن آن وجود ندارد ویا موجب عسر وحرج می شود باید به وظیفه جبیره عمل کند.